Ekonomia dla dzieci – książki o finansach

Dzieci idą do szkoły, rozszerzają krąg swoich interakcji społecznych i uczą się wielu nowych rzeczy. Nadchodzi czas zaznajamiania ich z podstawowymi terminami dotyczącymi gospodarki. W naszej rzeczywistości dzieci uczą się podstaw ekonomicznych nie w szkole, tylko w życiu. To rodzice muszą wprowadzić je w ten świat. Świetnie mogą w tym pomóc odpowiednie lektury, których tematem jest ekonomia dla dzieci.

Dla uczniów klas 1-3 polecam dwie pozycje, które przy pomocy ciekawej fabuły tłumaczą pojęcia z zakresu ekonomii.

O ekonomicznych dziwnych stworach, czyli co to znaczy?

Książka autorstwa Grzegorza Kasdepke Zaskórniaki i inne dziwadła z krainy portfela – to słownik 51 pojęć z zakresu ekonomii, wplecionych w opowieść o Ogrodzie Dziwnych Stworów. Dzięki zainteresowaniu dziecka toczącą się w tle historią, nawet trudniejsze pojęcia (jak np. dywidenda, hipoteka, PKB) nie powinny zniechęcić go do dalszej lektury.

Autorzy próbowali, gdzie tylko to było możliwe, zobrazować pojęcia ekonomiczne, przedstawić je w sposób przystępny dla młodego czytelnika i tak np. cena minimalna to taka, że ledwo ją można dostrzec, popyt i podaż bujają się na huśtawce ważce i raz jeden a raz drugi jest na górze, monopol jest jak opity kleszcz, a polisa to siatka zabezpieczająca – jak ta w cyrku rozpinana pod akrobatą. Tekst świetnie uzupełniają w ten sam dowcipny i pomysłowy sposób ilustracje Daniela de Latour. Zastosowana metoda tłumaczenia trudnych terminów dobrze się sprawdza – przetestowałam to na moim synu.

Ale nie myślcie, że są to jakieś bajeczki. Przy tworzeniu fachowych, a przy tym przystępnych definicji uczestniczył ekonomista Ryszard Petru. Zdecydowanym minusem jest brak spisu omawianych haseł.

Ekonomia, czyli samo życie

Anna Garbolińska, autorka książki Rozmowy z użyciem głowy, czyli ekonomia dla dzieci stwierdza na wstępie, że ekonomia to nauka o życiu.

Stąd zapewne wziął się pomysł, by pojęcia z nią związane przedstawić poprzez zwykłe rozmowy bohaterki Lili z mamą.

Na przykładzie codziennych sytuacji, w sposób jak najbliższy zwykłemu czytelnikowi omówiona jest np. dziura budżetowa – bohaterka ma za mało pieniędzy w skarbonce, czy wymiana handlowa – babcia piecze sernik dla pani Halinki w zamian za nową fryzurę.

Autorka porusza tylko najważniejsze pojęcia z zakresu ekonomii. Wydają się one jednak w pełni wystarczające dla czytelnika pomiędzy 7 a 10 rokiem życia.

Zdecydowaną zaletą publikacji jest według mnie to, że dużo uwagi poświęcono kształtowaniu odpowiedniej postawy dziecka jako kupującego – z jednej strony świadomości, że jesteśmy podatni na reklamę, z drugiej – że jako konsumenci mamy określone prawa. Książka jest dostępna także w postaci audiobooka czytanego przez Danutę Stenkę.

Jaką książkę wybrać dla starszego dziecka?

Starszym czytelnikom chcę zaproponować pozycje, które zawierają dużo bardziej rozwinięte i uszczegółowione pojęcia z zakresu ekonomii. Bardzo istotne jest, że przedstawiają w zrozumiały sposób mechanizmy rynku i uświadamiają, że z jednej strony wszyscy im podlegamy i musimy mieć tego świadomość (także zagrożeń płynących z tego faktu), z drugiej – nawet młody człowiek ma na nie mniejszy lub większy wpływ i jest częścią ogromnej machiny, na którą składa się wytwarzanie i sprzedaż.

Nie bez znaczenia jest fakt, że starsze dzieci i nastolatki są adresatami ogromnego rynku produktów i usług, a co za tym idzie marketingu, poza tym posiadają już dość znaczne zasoby finansowe, które wydają sami podejmując decyzje. Dlatego tak ważne jest, by nauczyć ich, że nawet mając niewielkie sumy powinni nimi dobrze gospodarować – planować wydatki.
Równie istotne jest uświadomienie młodym ludziom, że to, ile będą mieć pieniędzy w przyszłości, w dużej mierze zależy od nich – wykształcenia, wyboru zawodu oraz podjęcia decyzji, czy pracować na etacie, czy też założyć własną firmę.

Wszystkie omówione poniżej książki, których tematem jest ekonomia dla dzieci, poruszają wymienione zagadnienia, natomiast robią to na różne sposoby, poszczególni autorzy kładą nacisk na inne aspekty tematyki związanej z finansami.

Ekonomia dla dzieci na wesoło

Już sam tytuł książki Bogusia Janiszewskiego: Ekonomia. To, o czym dorośli Ci nie mówią brzmi z jednej strony odrobinę zaczepnie, z drugiej – powinien wzbudzić większe zainteresowanie. Jest to zdecydowanie książka, po którą młodzi czytelnicy z chęcią powinni sięgać. Mocną jej stroną jest według mnie anegdotyczne ujęcie zagadnienia, dzięki temu nie miałam wrażenia, że czytam jakiś rodzaj podręcznika. Tematyka przedstawiona jest w formie niedługich haseł, tekst uzupełniają dowcipne ilustracje Maxa Skorwidera.

Napisana młodzieżowym językiem, odnosi się do bliskich młodym ludziom spraw: wymiana handlowa określona jest jako jedno z największych odkryć ludzkości, może tak ważne jak wynalezienie konsoli do gier.

Autor stara się pewne fakty przekazać w sposób dość oryginalny, atrakcyjny i obrazowy, np. tak ilustruje liczbę stuzłotówek, które są w obiegu w Polsce: gdyby je ustawić jedna na drugiej wyjdzie wieża o wysokości 50 km. Działa na wyobraźnię?

Przedstawiono także bardzo skrótowo najważniejsze teorie ekonomiczne, jednak dla czytelnika pewnie ciekawsze będą wplecione w tekst dowcipne teorie Bo&Maxa. Oto jedna z nich: „Górny pułap możliwości konsumpcyjnych przeciętnego nastolatka nie istnieje”.

Moim zdaniem książka świetnie zaznajamia z pojęciami z zakresu ekonomii, szkoda, że równocześnie tak niewiele miejsca poświęcono tu kształtowaniu odpowiedzialnej postawy wobec osobistych finansów.

Budujemy świadome ekonomicznie społeczeństwo

Świat pieniądza Patrycji Krzanowskiej, Katarzyny Michalskiej oraz zespołu współpracowników to książka utrzymana w podobnej formie haseł omawiających najważniejsze zagadnienia ekonomiczne oraz mechanizmy rynkowe, wzbogaconych atrakcyjną szatą graficzną. Bardzo podoba mi się to, że dużo więcej miejsca niż w powyżej omawianej, poświęcono kształtowaniu postawy czynnej wobec naszej własnej sytuacji finansowej. Podkreślono, że to ile zarabiamy w dużej mierze zależy od nas, a pracę na swoją przyszłą pozycję można zacząć bardzo wcześnie – zdobywając odpowiednie wykształcenie. Z bezrobocia można wyjść, jeśli naprawdę chce się znaleźć zatrudnienie.

Nie zapomniano o pokazaniu, że pieniądze mogą mieć wartość nie tylko dla nas, ale dzięki nim komuś możemy pomóc, zaś nie mając ich możemy poświęcić swój czas, pracując jako wolontariusz.

Autorzy podkreślają, że państwo powinno pomagać biednym, ale niekoniecznie finansować lenistwo ludzi, którym pracować się nie chce. Co więcej, na sposób gospodarowania budżetem kraju może mieć wpływ każdy dorosły – uczestnicząc w wyborach.

Atutem książki jest to, że zwraca szczególną uwagę na te aspekty, które w naszym społeczeństwie, wciąż jeszcze uczącym się życia w gospodarce rynkowej, są szczególnie problematyczne. Podoba mi się np. pokazanie, że posiadanie rzeczy kupionych za pożyczone pieniądze nie jest żadnym bogactwem. Autorzy uczulają młodego czytelnika na pułapki kredytów (na rysunku diabeł przedstawia argumenty za wzięciem pożyczki na kolejną, zbędną rzecz), a także oferty łatwego i szybkiego zarobku będące oszustwem.

Ekonomia dla dzieci – krótko i zwięźle

Pieniądze na stół. O finansach na wesoło Alvina Halla to kolejna propozycja utrzymana w formie leksykonu z hasłami. Dużo miejsca poświęcono wiadomościom historycznym dotyczącym powstania pieniędzy. Przemyślana forma graficzna sprzyja pokazaniu, jak radzić sobie z planowaniem wydatków, jak rozważyć czy zakup danej rzeczy jest nam naprawdę potrzebny oraz w jaki sposób policzyć wszystkie koszty związane z daną transakcją. Nie zabrakło uczulenia na pułapki okazji i wyprzedaży.

Ciekawie przedstawiona jest droga, jaką trzeba przebyć od dobrego pomysłu do rozwinięcia rentownej firmy. Przy okazji autor zaznajamia z pojęciem etycznego biznesu i firm społecznie odpowiedzialnych.

Zdecydowanym plusem jest dobrze opracowany, zamieszczony na końcu indeks haseł.

Ekonomia dla dzieci w formie encyklopedii

Gerry Bailey i Felicia Law napisali Moje pieniądze. Wszystko, co trzeba wiedzieć o sztuce zarabiania, wydawania i oszczędzania. To pozycja, którą najtrudniej zakwalifikować pod względem odpowiedniego wieku czytelnika. Można też powiedzieć – to książka na kilka lat. Niektóre wiadomości są bardzo szczegółowe, omówione tak dogłębnie, że będą za trudne dla dziesięcio czy trzynastolatka. Obok przedstawienia najważniejszych zagadnień dotyczących ekonomii znajdziemy dużo ciekawostek historycznych i kulturowych o pieniądzach i handlu.

Moim zdaniem z powodu natłoku informacji całość jest odrobinę chaotyczna, niepotrzebnie także autorzy powtarzają te same wiadomości w różnych miejscach.

Bardzo podoba mi się natomiast mocno zaakcentowana w tekście idea, że już od młodych lat możemy zarabiać, oszczędzać, a nawet pomagać innym (kwestie związane z dzieleniem się pieniędzmi są dogłębnie omówione). Warto planować swoją przyszłość zawodową w młodym wieku. Duży nacisk autorzy kładą na pokazanie czytelnikowi, że w zakresie jego możliwości jest być biednym lub bogatym. Poświęcono miejsce na przedstawienie, co trzeba wziąć pod uwagę myśląc o konkretnej pracy, jak jej szukać, jak napisać CV, jest także rozdział o zakładaniu własnej firmy.

Ciekawe są tabelki z rodzajami prac (u kogoś, a także na własny rachunek), które można wykonywać już w wieku nastu lat czy później w życiu dorosłym, szczegółowo omówione są zawody związane z zarządzaniem i produkowaniem pieniędzy.
Na końcu znajduje się bardzo dobrze opracowany, dokładny indeks haseł zamieszczonych w tekście.

Wszystkie prezentowane powyżej książki rzetelnie omawiają pojęcia z zakresu ekonomii i mogą być świetną pomocą przy wprowadzaniu młodego czytelnika w świat finansów.