Mamo, tato, pozwólcie mi płakać

Dzieciństwo to czas, który kojarzy się z radością, wolnością, nieskrępowaną zabawą. Takie chcemy widzieć nasze dzieci – zawsze szczęśliwe i zadowolone. W swoich dążeniach poszukujemy sposobów na to, jak sprawić, aby dzieciństwo naszej latorośli było beztroskie i wolne od zmartwień. Wyjątkowo trudno przyjąć nam, że bywają takie chwile, kiedy dziecko jest niezadowolone czy rozżalone. Zgoda na płacz i towarzyszenie młodemu człowiekowi w jego smutku jest dla wielu rodziców nie do przyjęcia. Zamiast tego chcemy jak najszybciej uwolnić go od doświadczanego bólu.

Nie da się odwiesić emocji do szafy

Wielu ludzi nieświadomie traktuje emocje trochę jak ubrania. Zakładamy, że tak jak łatwo możemy zmienić część garderoby, która nam się nie podoba, tak i jesteśmy w stanie zmienić emocje, które przeżywamy. Wierzymy, że wystarczy zapewnienie, że nie ma powodów do zmartwień i wszystko jest w porządku, aby zlikwidować smutek dziecka. Tymczasem nasze emocje są bardziej jak ciało, które posiadamy. Tak jak mamy rękę, nogę czy nos, tak i odczuwamy emocje. Nie mając w sobie zgody na to, co przeżywa dziecko, zaczynamy szukać metod, które sprawią, że znowu będzie ono szczęśliwe. W ten sposób pokazujemy mu, że pewne emocje są złe i należy jak najszybciej się ich pozbyć. Jednak odwieszając smutek czy przygnębienie do szafy, pozbawiamy nasze dziecko ważnej części siebie.

Nie bój się smutku

Smutek to jedna z podstawowych emocji doświadczanych przez człowieka¹. Dla wielu osób odczuwanie smutku jest czymś wyjątkowo nieprzyjemnym. Osoby takie nie mają w sobie zgody na jego przeżywanie, a nawet jest dla nich oznaką słabości. Wyobraź sobie jednak świat bez smutku. Skąd czerpałbyś informacje o tym, co jest dla ciebie ważne? W jaki sposób radziłbyś sobie ze stratą? Naukowcy wskazują, że smutek jest jedną z emocji, która najsilniej aktywuje ośrodki współodczuwania i współczucia w naszym mózgu, co sprzyja poszukiwaniu wsparcia społecznego². Oznacza to, że dzięki smutkowi otwieramy się na budowanie prawdziwych relacji z drugim człowiekiem. Smutek jest ważny i potrzebny.

Zrozum mnie

Thomas Gordon, amerykański psycholog, czerpiąc doświadczenie ze swojej wieloletniej pracy terapeutycznej, stworzył listę barier, które utrudniają wzajemną komunikację i zrozumienie³. Znalazło się na niej wiele metod, które wykorzystujemy w praktyce wychowawczej, takich jak: pocieszenie, doradzanie, odwracanie uwagi, zaprzeczanie emocjom, edukowanie czy pouczanie. Przypomnij sobie swoją reakcję na smutek dziecka. Co wtedy zrobiłeś, powiedziałeś? Czy starałeś się pocieszyć swoje dziecko słowami: „nie martw się, wszystko będzie dobrze”? Miałeś potrzebę zmniejszenia smutku poprzez jego zbagatelizowanie, mówiąc: „przecież nic się nie stało, nie płacz”? A może szukałeś sposobów, aby jak najszybciej rozwiązać problem, aby zlikwidować źródło smutku?

Metody te, pomimo tego, że mogą na chwilę przynieść ukojenie, powodują, że dziecko zaczyna mieć przekonanie, że to, co odczuwa nie jest ważne – a ono samo czuje się niezrozumiane i nieakceptowane.

Zaopiekuj się smutkiem dziecka

Co w takim razie może zrobić rodzic, który widzi, że jego dziecko jest smutne? Psycholog John Gottman, specjalista od rozwoju inteligencji emocjonalnej, radzi rodzicom, aby weszli w buty swojej latorośli i poczuli to, co ona w tym momencie przeżywa⁴. Czy jest to smutek, rozżalenie, tęsknota? Spróbuj nazwać emocje, które ma w sobie dziecko. Możesz powiedzieć na przykład: „widzę, że jesteś teraz smutny” albo zapytać: „zastanawiam się, czy nie jesteś teraz rozżalony?” Dodatkowo możesz opisać zachowanie dziecka, które wiążesz z przeżywaniem danej emocji. Powiedzieć: „widzę, że od wczoraj izolujesz się od nas i zamykasz w swoim pokoju”. Nie zmuszaj dziecka do mówienia o swoich trudnościach, ale daj mu odczuć, że jesteś w pobliżu i że to, co przeżywa jest dla ciebie ważne. Niech wasz dom będzie bezpiecznym miejscem, w którym można płakać. Przyjmując smutek dziecka, dajesz mu poczucie, że jest w pełni akceptowane, a jego emocje są ważne i prawdziwe. To doświadczenie stanie się dla niego mocnym fundamentem dla rozwoju inteligencji emocjonalnej i umiejętności budowania satysfakcjonujących relacji z drugim człowiekiem.

Bibliografia

1. Ekman Paul, Emocje ujawnione. Odkryj, co ludzie chcą przed Tobą zataić, i dowiedz się czegoś więcej o sobie, wyd. Sensus, Gliwice 2011, ISBN: 9788324634149

2. Simon-Thomas, E. R., Keltner, D. J., Sauter, D., Sinicropi-Yao, L., & Abramson, A. (2009). The voice conveys specific emotions: evidence from vocal burst displays. Emotion (Washington, D.C.), 9(6), 838–46. doi:10.1037/a001781

3. Gordon Thomas, Wychowanie bez porażek, czyli trening skutecznego rodzica, wyd. Pax, 2016, ISBN: 9788321119557.

4. Gottman John, Raising An Emotionally Intelligent Child The Heart of Parenting, Simon & Schuster; 1 edition (August 12, 1998), ISBN-10: 0684838656.