Obywatel a bank centralny – zapomniana relacja

Kiedy po raz pierwszy pokazujemy dziecku świat, staramy się kojarzyć jego nowo nabyte umiejętności z przedmiotami oraz istotami, które w danej chwili go otaczają. Zaczynamy od prostego połączenia wyrazów dźwiękonaśladowczych z konkretnymi stworzeniami – na przykład naśladujemy dźwięki zwierząt. Następnie wraz z rozwojem dziecka wyjaśniamy bardziej skomplikowane zależności – przykładowo tłumaczymy, że krowa nie tylko muczy, ale także daje mleko. Tym sposobem dziecko stopniowo poznaje świat, widząc otaczające go relacje.

Ale co to wszystko ma wspólnego z bankiem centralnym?

Relacja bank centralny a obywatel

Człowiek z zasady ma większą motywację do poznawania czegoś, co ma znaczący wpływ na jego obecne życie. Kiedy w szkole dowiadujemy się, że odpowiednikiem banku centralnego w Polsce jest Narodowy Bank Polski, który wypełnia zadania określone w Konstytucji RP, ustawie o Narodowym Banku Polskim i ustawie Prawo bankowe oraz że jest to instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu bankowego oraz prowadzenie bieżącej polityki pieniężnej państw¹, to przestajemy dostrzegać, jak silna relacja łączy pojedynczego obywatela z bankiem centralnym. Staje się on dla nas transparenty i obojętny

Bank centralny pełni trzy główne role: banku emisyjnego, banku banków oraz centralnego banku państwa. Każda z nich znacząco wpływa na nas i nasz portfel oraz na przyszłą sytuację finansową przyszłego pokolenia, dlatego warto zainteresować się tym tematem i nie dać się zniechęcić nudną szkolną formułką.

Bank emisyjny

Banki centralne są instytucjami mającymi monopol na drukowanie pieniądza znajdującego się w naszych portfelach. Na każdym polskim banknocie znajduje się logo NBP oraz informacja, że jest to legalny środek płatniczy w Polsce. Jest to bardzo odpowiedzialne zadanie, ponieważ ilość pieniądza znajdującego się na rynku ma ogromny wpływ na to, ile dóbr możemy kupić za daną jednostkę pieniężną oraz jaka jest inflacja (o inflacji można przeczytać tutaj: Inflacja, czyli o tym, jak rozumieć pieniądz). Decyduje on także o wysokości stóp procentowych, a tym samym o kondycji finansowej wszystkich osób, które obecnie spłacają jakikolwiek kredyt. Wyjeżdżając na wakacje i wymieniając waluty, także korzystamy z działalności NBP, ponieważ ma on bezpośredni wpływ na kurs wymiany złotówki. Dodatkowo kantory i banki prywatne opierają swój kurs wymiany na średnim kursie publikowanym na stronie Narodowego Banku Polskiego.

Bank banków

Banki komercyjne w Polsce ze względu na specyfikę świadczonych usług – zarządzanie pieniędzmi swoich klientów – posiadają swojego nadzorcę w postaci Narodowego Banku Polskiego. Jego głównym zadaniem jest dbanie o stabilność i bezpieczeństwo pieniędzy znajdujących się w tychże bankach. Nadzoruje on także przestrzeganie przepisów prawa bankowego oraz opiekuje się systemem płatności w Polsce.

Relacja pomiędzy bankiem komercyjnym a centralnym nie kończy się na tylko na dozorze, ponieważ oba typy instytucji bardzo aktywnie ze sobą współpracują. Banki komercyjne mogą deponować na kontach NBP swoje nadwyżki oraz zaciągać pożyczki pomagające w utrzymaniu płynności systemu bankowego, a bank centralny dzięki temu może lepiej kontrolować inflację.²

Centralny bank państwa

Państwo polskie, jak każda inna instytucja bądź firma, która przynosi zyski i generuje wydatki, musi posiadać konta bankowe. Ze względu na bezpieczeństwo kraju żaden bank komercyjny nie powinien obsługiwać kont, na które wpływają przychody z podatku dochodowego, VATu lub ceł oraz z którego wypłacane są pensje dla najważniejszy osób w państwie, emerytury czy środki na inwestycje. Dlatego też bank centralny pełni także funkcję banku państwa, czyli spełnia taką samą rolę, co dla zwykłego obywatela dowolny bank komercyjny.³

O decyzjach podejmowanych przez Narodowy Bank Polski czytamy w prasie lub oglądamy w telewizji, jednak nie zawsze staramy się znaleźć relację, która pokaże nam, w jaki sposób wpłyną one na naszą sytuację finansową. Na decyzje banku centralnego – tak samo jak na pogodę – nie mamy wpływu. Jednakże, znając łańcuchy zależności i kompetencje konkretnych instytucji finansowych, możemy reagować z wyprzedzeniem i przewidywać pewne zdarzenia.

Uczymy nasze dzieci, że na widok deszczowych chmur powinny zabrać z domu parasol, a więc dlaczego nie wpajamy im, co powinny zrobić, gdy przeczytają na przykład, że NBP zdecydował się podnieść stopy procentowe?

Bibliografia:

1. Narodowy Bank Polski, Działalność Narodowego Banku Polskiego, www.nbp.pl, dostępny: 27.09.2017. Dostęp online:  http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/o_nbp.html

2. Narodowy Bank Polski, Wspomaganie płynności banków, www.poznaj.nbp.pl dostępny: 27.09.2017. Dostęp online: http://poznaj.nbp.pl/wspomaganie-plynnosci-bankow.html

3. Narodowy Bank Polski, Rola NBP w polskim systemie finansowym, W sieci prawdy, dostępny: 27.09.2017. Dostęp online:  https://www.wsieciprawdy.pl/rola-nbp-w-polskim-systemie-finansowym-pnewsfin-30.html