Po zdrowie do tężni

Przed nami wakacje, a po nich jesień i sezon infekcji dróg oddechowych, nieżytów nosa i grypy. Ale przez cały rok warto podejmować działania profilaktyczne: uzupełniać witaminę C i D, wyrabiać sok malinowy, a w przerwie wybrać się do tężni solankowej. Pooddychać bogatym w mikroelementy aerozolem solankowym, a przy okazji przywołać wspomnienia znad morza. Jeśli w tym roku nie planujecie wakacji nad morzem, to tym bardziej rozważcie rodzinną wycieczkę do jednej z wielu tężni w Polsce. 

Zalety morskiego powietrza

Od kilku lat co roku w wakacje pakujemy się całą rodziną w samochód i wyjeżdżamy nad morze. Podróż z przyczepą kempingową i dzieckiem trwa ok. 12 godzin. To dla mnie stanowczo za długo. Po dotarciu na miejsce wszystkie niewygody podróży rekompensuje mi powiew morskiej bryzy i szmer rozbijających się o brzeg fal. Choć aura nad polskim morzem jest kapryśna, to bardzo doceniam zalety nadmorskiego klimatu, szczególnie że miasto, w którym mieszkam, jest na 11 miejscu wśród najbardziej zanieczyszczonych miast na świecie.¹ Ja, moja rodzina, sąsiedzi i pozostali mieszkańcy średnio przez 151 dni w roku oddychamy powietrzem, w którym dopuszczalne stężenie pyłu zawieszonego P10 jest nawet kilkukrotnie przekroczone.²

Dwa tygodnie nad morzem to trochę za mało, by podreperować zdrowie. Dlatego, jak tylko mogę, to uciekam w rejony, gdzie mogę pooddychać czystym powietrzem i tak trafiłam do tężni solankowych. Przebywanie w nich ma nie tylko zbawienny wpływ na drogi oddechowe, ale również przywołuje doznania towarzyszące pobytowi nad morzem.

Tężnie solankowe – historia

Sól to niezwykła substancja, której właściwości doceniali ludzie żyjący w starożytności. Hebrajczycy odkryli jej właściwości lecznicze, dlatego najprawdopodobniej składali ją w ofierze Bogu, o czym wspominają twórcy Starego Testamentu. Rzymianie stosowali sól jako środek konserwujący żywność i środek płatniczy. Wartość soli dla człowieka w przeszłości oddaje określenie „białe złoto”, które pod koniec średniowiecza było powszechnie używane. Przez wiele wieków handel solą był istotnym źródłem wpływów do królewskich skarbców.

W przeszłości i dziś sól pozyskuje się poprzez wydobycie ze złóż kamiennych, odparowywania wody morskiej w salinach lub warzenia wód solankowych. W Polsce zanim odkryto złoża soli kamiennej, sól otrzymywano głównie z solanki. Na proces produkcyjny składały się kolejno pozyskiwanie, oczyszczenie, wzbogacenie solanki i odparowanie wody.³ W tym celu budowano konstrukcje z drewna i tarniny, tzw. gradiernie. Solanka spływała z góry do zbiornika pod konstrukcją, rozbijając się na bardzo drobne kropelki, co powodowało, że woda szybciej odparowywała. Gradiernie służyły do zwiększania zatężania solanki i produkcji soli kuchennej. Stąd pochodzi nazwa „tężnia”.⁴ Podczas wieloletnich badań archeologicznych, prowadzonych przez prof. dr hab. Aleksandrą Coftą-Broniewską w Inowrocławiu, znalezione zostały pozostałości po najstarszej tężni w Europie i najprawdopodobniej na świecie.

Nie tylko dla chorych

Mikroklimat, który powstaje wokół tężni w wyniku rozpryskiwania się solanki na drobne kropelki, swoimi właściwościami chemicznymi zbliżony jest do morskiej bryzy. Solanka bogata jest w mikroelementy jak: wodorowęglany, chlorki sodowe, siarczany, jod, wapń, magnez, siarka, potas. Niedobory tych składników mogą powodować różne schorzenia i obniżać odporność organizmu człowieka. Dlatego pobyt nad morzem lub w tężni zaleca się dzieciom w leczeniu i profilaktyce chorób dróg oddechowych, mieszkających w zanieczyszczonych aglomeracjach miejskich. Wdychanie powietrza na terenie tężni pomaga w przypadku zapalenia zatok, rozedmy płuc, nadciśnienia tętniczego, alergii. Dodatkowo w czasie upałów spływająca po ścianach tężni solanka schładza powietrze, a jej szmer przypomina szum morskich fal, co wpływa kojąco w stanach wyczerpania organizmu i nadmiernego stresu.

Wycieczka do tężni to doskonała okazja, by zaczerpnąć zdrowego powietrza, zarówno dla tych, którzy byli, jak i dla tych, którzy nie byli nad morzem, oraz rozpocząć działania profilaktyczne przed zbliżającym się sezonem jesienno-zimowych infekcji gardła i przeziębień. Tężnie otwarte są przez cały rok z wyjątkiem okresu zimowego.

Tężnie w Polsce

Busko Zdrój
Mini tężnia, która mieści się w sanatorium Marconi, istnieje od 2008 roku. Obecnie trwają prace nad budową dużej tężni  w Parku Zdrojowym. Inhalatorium będzie miało kształt elipsy, wewnątrz którego będzie pijalnia wód mineralnych. Zakończenie prac planowane jest na 2017 rok.

Ciechocinek
Unikatowa i największa tężnia w Europie, wzniesiona w XIX wieku. Jest to zespół trzech tężni zaprojektowanych przez Jakuba Graffa – profesora Akademii Górniczej. Konstrukcja wznosi się do wysokości 15,8 metra, łączna długość obiektów to 1741,5 m.

Grudziądz
Jedyna w Europie piramida z tężnią solankową, działająca od 2006 r. Tężnia znajduje na terenie byłego Regionalnego Szpitala Specjalistycznego w Grudziądzu. Obiekt wznosi się na wysokość 9 metrów i pokryty jest szklaną piramidą. Jest to przykład inhalatorium zamkniętego.

Inowrocław
Działa ponad 15 lat. Znajduje się w ponad 100-letnim Parku Solankowym. Ma kształt dwóch połączonych ze sobą wieloboków, mierzy 9 metrów wysokości i 300 metrów długości. Posiada taras widokowy, z którego rozpościera się widok na park i część Inowrocławia.

Konstancin
Obiekt leczniczy otwarty pod koniec lat 70. ubiegłego wieku. Położony na obszarze Uzdrowiska Konstancin-Jeziorna. Niewielka tężnia wznosi się na wysokość 6 metrów.

Legionów
Najmłodsza na Mazowszu tężnia solankowa. Obiekt otwarty w 2015 roku. Usytuowany w Parku Zdrowia, dedykowanym głównie seniorom. Obok tężni znajdują się alejki, altany, plac piknikowy i siłownia pod chmurką. Wstęp bezpłatny.

Rabka Zdrój
Inhalatorium na wolnym powietrzu otwarte w 2009 na obrzeżach Parku Zdrojowego przy Alei Jordana. Składa się z dwóch drewnianych budynków: tężni i pijalni wód. Solanka pompowana jest z odwiertu „Helena” z głębokości 440 m, na wysokość 10 m.

Radlin
Pierwsza tężnia solankowa na terenie Górnego Śląska. Wybudowana w 2014 roku na granicy miasta z Rybnikiem w pobliżu szlaku Emmy i Marcela. Inhalatorium ma kształt prostokąta o wymiarach 3,95 x 24 m i wysokości 8,20 m.

Wieliczka
Oddana do użytku w 2014 roku. Usytuowana w Parku Kingi w pobliżu Szybu Daniłowicza na obszarze Kopali Soli w Wieliczce. Powierzchnia 7 500 m2. Konstrukcja przypomina warowną twierdzę z obszernym dziecińcem i punktem widokowym. Z wieży wznoszącej się na wysokość 22 metrów można oglądać panoramę Wieliczki.

Kraków – Nowa Huta

Nowa tężnia powstaje nad Zalewem w Nowej Hucie. Budowa już prawie skończona, a wielkie otwarcie już 4 czerwca o godz. 12.00. Tężnia ma 8 m wysokości, a dookoła będą znajdowały się ławki i trasy spacerowe dla użytkowników.

W planie jest także budowa drugiej tężni, w okolicach Nowohuckiego Centrum Kultury.