Uporządkuj swoje finanse osobiste

Niezależnie od tego, czym się w życiu zajmujemy i jak bardzo troszczymy się o kondycję naszych finansów, zawsze możemy robić to lepiej. Niestety praktyka pokazuje, że wiele rodzin nie zarządza swoimi finansami w sposób świadomy, przez co naraża się na wiele problemów w przyszłości. To właśnie od uporządkowania tej sfery należy rozpocząć każde nasze finansowe działania.

Finanse osobiste są wyjątkową dziedziną wiedzy. Mamy na tym polu do wyboru wiele dróg, z których jedne zakładają brak troski o wysokość przychodów i kontrolę wydatków, a drugie, położone na przeciwnym biegunie, wymagają od nas ciągłej pracy nad sobą i swoimi przepływami pieniężnymi. O ile w przypadku pierwszego rozwiązania trudno jest mówić o świadomym wyborze, o tyle wprowadzenie ładu do swoich finansów wymaga nie tylko podjęcia tej decyzji, ale również codziennej pracy nad sobą i ciągłego poszerzania wiedzy w tym zakresie. Jeśli będziemy odpowiednio zdeterminowani, nasze działania mogą przełożyć się na dziesiątki i setki tysięcy złotych, które oszczędzimy lub wydamy w bardziej rozsądny sposób.

Wyeliminuj długi konsumpcyjne i kontroluj kredyty hipoteczne

Mówi się, że dług może być dobry lub zły, ale w przypadku gospodarstw domowych praktycznie każdy dług jest zły. Głównie dlatego, że nie zaciągamy zobowiązań w celach inwestycyjnych, ale w celach konsumpcyjnych. A tego rodzaju zobowiązania charakteryzują się najwyższym oprocentowaniem, sięgającym niekiedy kilkudziesięciu, lub z racji ponoszonych opłat, nawet kilkuset procent rocznie. Dlatego też ich wyeliminowanie powinno stać się dla nas priorytetem.

Najgorsze są długi, które zaciągnęliśmy poprzez niedokonanie wymaganych płatności. Zaległy rachunek za telefon, nieuregulowany czynsz za mieszkanie, czy przeterminowana rata ubezpieczenia. W tym wypadku po drugiej stronie transakcji jest podmiot, który chce natychmiast odzyskać swoje pieniądze. Może w tym celu udać się do firm windykacyjnych, a następnie do sądu i do komornika. Narastające w bardzo szybkim tempie koszty postępowania sprawią, że nawet mała kwota może urosnąć do pokaźnych rozmiarów. Nie mówiąc już o dolegliwościach w postaci rozpraw sądowych, czy działań komornika. Dlatego, jeśli posiadamy nieuregulowane zobowiązania, należy je jak najszybciej spłacić.

Kolejnym złym rodzajem zadłużenia są pożyczki zaciągane przez nas na cele konsumpcyjne, czy to w bankach, czy w firmach pożyczkowych. Tego typu zadłużenie, nawet jeśli regularnie wywiązujemy się z jego spłaty, charakteryzuje się bardzo wysokim oprocentowaniem. Odsetki, w zależności od wybranej oferty oraz okresu na jaki pożyczyliśmy pieniądze, mogą przekroczyć nawet 100% otrzymanej sumy. Niekiedy same odsetki nie są straszne, ale wiążące się z udzieleniem i spłatą pożyczki opłaty sprawiają, że koszt takiego kapitału jest niezmiernie wysoki, wynosząc niekiedy kilkukrotność jej wartości. Dopóki nie pozbędziemy się takich zobowiązań, duża część naszych pieniędzy będzie wędrowała do instytucji finansowych, zamiast powiększać poziom naszej zamożności.

Do zadłużenia zaliczamy również kredyt hipoteczny. Z uwagi na wysokość kwoty, którą pożyczamy oraz szczególny cel, jakim jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, kredyt ten jest najważniejszym zobowiązaniem finansowym, jakie większość z nas zaciąga na przestrzeni całego życia. Nieco pocieszający jest fakt, że oprocentowanie takich kredytów, w porównaniu do pożyczek na cele konsumpcyjne, jest o wiele niższe i wynosi obecnie ok. 4%.

Niewiele osób jest w stanie spłacić od razu kredyt hipoteczny i nie należy tego od nich oczekiwać. Ale również na tym polu można wykazywać się rozsądkiem i dalekowzrocznością. Można zgromadzić środki zabezpieczające spłatę kredytu na kilka miesięcy w przód. Co więcej, pieniądze te należy chronić w najwyższym stopniu, co wyklucza wszelkie próby ich inwestowania. Dzięki temu, nawet jeśli nasze przychody ulegną zmniejszeniu, rata płacona będzie na czas. Dobrym rozwiązaniem w przypadku kredytów w walucie obcej jest również wykorzystanie lepszych okresów na rynku do skupowania taniej waluty (np. franków, euro). Tym sposobem uzyskujemy zasób tanio kupionej waluty, którą możemy wykorzystać do spłaty dużej części kredytu w odpowiednim momencie.

Zaplanuj budżet domowy

Spłacenie zadłużenia nie jest łatwym zadaniem i pomóc w tym może zaplanowanie budżetu domowego. Można powiedzieć, że budżet domowy jest podstawą zdrowych finansów osobistych, gdyż jasno precyzuje, jakie środki mamy do dyspozycji w danym miesiącu oraz na jakie podstawowe potrzeby musimy przeznaczyć część tychże środków.

Do stworzenia budżetu domowego musimy zebrać wszystkie źródła przychodów gospodarstwa domowego, jak również wszystkie wydatki, które będziemy musieli ponieść. O ile przychody są względnie łatwe do identyfikacji, o tyle z wydatkami jest już zdecydowanie trudniej, gdyż możemy wymienić ich kilka rodzajów.

Przede wszystkim mamy wydatki stałe, powtarzalne co miesiąc i w znanej wysokości. Zaliczymy do nich wydatki na jedzenie, mieszkanie, dojazdy do pracy czy też ubrania. Do wydatków stałych dochodzi również określona pula pieniędzy na drobne przyjemności, jak wyjścia do kina lub teatru. Kwota ta może być wyższa lub niższa w zależności od poziomu zamożności, lecz rozrywka i utrzymywanie kontaktów ze znajomymi są częścią naszego codziennego życia, stąd powinny znaleźć się w pierwszej kategorii. Drugą kategorią są wydatki regularnie powtarzające się, ale nie występujące co miesiąc. Są to chociażby ubezpieczenie samochodu, wydatki wakacyjne, czy koszt zakupu prezentów świątecznych. Możemy je wszystkie zaplanować, ale środki trzeba wygospodarować z odpowiednim wyprzedzeniem. Wreszcie są też wydatki nieprzewidziane. Jest to najmniej przyjemna kategoria wydatków, ale nie omijają nas takie zdarzenia, jak zepsuty samochód, konieczność wymiany lodówki lub spalony komputer. Dlatego też nasz budżet domowy musi przewidywać rezerwę na takie właśnie, niespodziewane sytuacje.

Oprócz zaspokajania bieżących potrzeb, w budżecie musimy również znaleźć środki na oszczędności. Można się spierać, jaką część dochodów powinniśmy odkładać. Niezależnie od konkretnej wartości, czy będzie to 20% czy 40%, powinniśmy systematycznie gromadzić zapasową gotówkę, która może się przydać w najmniej oczekiwanym momencie. Od tych negatywnych, kiedy w nagłej potrzebie unikniemy konieczności zaciągnięcia pożyczki na bardzo złych warunkach, aż po te pozytywne, gdzie wysoki wkład własny obniży koszty kredytu o kilkadziesiąt tysięcy złotych.

Skonstruowanie budżetu jest zaledwie pierwszym krokiem. Kolejnym jest skrupulatne trzymanie się zapisanych w nim wartości, zwłaszcza po stronie wydatkowej. W pierwszych miesiącach zapewne kwota zaplanowanych wydatków zostanie przekroczona, gdyż trudno jest z pamięci wymienić wszystkie zobowiązania. Z tego też względu konieczna jest rewizja budżetu, którą warto przeprowadzić po kilku miesiącach jego prowadzenia. Można w ten sposób dostosować poszczególne parametry zestawienia, aby lepiej odzwierciedlały stan naszych finansów.

Zbuduj fundusz bezpieczeństwa

Zrównoważony budżet domowy, uwzględniający określoną kwotę przeznaczoną na oszczędności, pozwala na stworzenie funduszu bezpieczeństwa. Są to środki finansowe przeznaczone na tzw. czarną godzinę. Przydają się w sytuacji utraty pracy przez któregoś lub oboje z małżonków, albo w innej nagłej potrzebie finansowej.

Można się spierać, jaka powinna być wysokość takiego funduszu. Każde gospodarstwo domowe ma inne potrzeby, a zatem właśnie do nich przyjęło się odnosić wysokość środków, które powinniśmy w takim funduszu zgromadzić. Nie powinny one być niższe niż równowartość półrocznych kosztów utrzymania całej rodziny. Wariant bardzo bezpieczny zakłada możliwość utrzymania się z takich oszczędności przez cały rok.

Zakładając, że dwie osoby dorosłe zarabiają po 3 000 zł netto, a ich łączny miesięczny koszt utrzymania się wynosi 5 000 zł, fundusz bezpieczeństwa powinien wynosić ok. 30 000 zł. Oznacza to, że odkładając całą miesięczną pensję jednego z małżonków będziemy potrzebowali przynajmniej 10 miesięcy dla zgromadzenia niezbędnej kwoty. Każdy powinien przeliczyć dokładnie własne potrzeby finansowe i odnieść je do uzyskiwanych przychodów. W ten sposób dopiero ujawnia się skala wyzwania, jakim jest zbudowanie funduszu bezpieczeństwa.

Ze względu na szczególny cel, jakiemu mają służyć te oszczędności, nie może być mowy o jakimkolwiek ich ryzykowaniu. Powinny zostać zgromadzone w postaci lokat lub na kontach oszczędnościowych, gdyż obie te formy, nawet w wypadku upadłości banku, gwarantowane są przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Nie należy ich inwestować ani narażać na jakiekolwiek ryzyko utraty, gdyż stanowią one istotne zabezpieczenie naszej finansowej przyszłości. Brak takiej poduszki bezpieczeństwa w chwili pilnej potrzeby może prowadzić do wpadnięcia w spiralę długów, z której bardzo ciężko jest się wyplątać.

Podsumowanie

Niezależnie od tego, czy zamierzamy w najbliższej przyszłości zaangażować się w większe działania finansowe, czy też nie, powinniśmy uporządkować swoje finanse osobiste. Dzięki temu uwolnimy się od kosztownych zobowiązań i jednocześnie zbudujemy podstawową poduszkę bezpieczeństwa, która może przydać się w nagłych przypadkach.

A jeśli już wykonamy wszystkie powyższe kroki i systematycznie udaje nam się generować nadwyżki finansowe, można pomyśleć o wypłynięciu na szerokie wody i spróbowaniu swoich sił na polu inwestycji.

Fotografia: stevepb, CC0 Public Domain, Pixbay.