Mnożnik kreacji pieniądza

pozwala odpowiedzieć na pytanie, jaką wielkość zasobu pieniądza (mierzonego agregatem M1) jest w stanie wykreować system bankowy z pojawiającego się w gospodarce nowego pieniądza wielkiej mocy (mierzonego agregatem M0, nazywanego niekiedy bazą monetarną). 

Potocznie możemy powiedzieć, że zasób pieniądza to ilość pieniądza, jaka może służyć w danym kraju (w społeczeństwie) do dokonywania transakcji. Ze względu na pojawiające się w ostatnich dekadach różnego rodzaju „innowacje finansowe”, coraz częściej miarą zasobu pieniądza stają się agregaty M2 i M3. 

Zatem mnożnik kreacji pieniądza to: 

kp = M1/M0 

Zdefiniujmy dwa parametry g i r:1) stosunek pieniędzy trzymanych w gotówce (C) do pieniędzy w postaci depozytów (D) jest równy g: 

g = C/D 

2) stopa rezerw (minimalnych) r:

r = Rg/D 

gdzie: Rg – gotówka przechowywana w banku.

Z definicji M0 = Rg+C oraz M1 = C+D.Z definicji parametrów g i r możemy wyliczyć Rg = rD oraz C = gD.

Zatem możemy napisać, że: 

M0 = rD + gD = (r+g)DM1 = gD + D = (g+1)D 

Wstawiając te wartości do definicji mnożnika i robiąc elementarne przekształcania otrzymujemy: 

kp = M1/M0 = (g+1)D/(g+r)D = (g+1)/(g+r) Zatem przy stałej wartości g, czym mniejsza wartość stopy rezerw, tym więcej pieniądza mogą wykreować banki komercyjne. Zauważmy, że niezależnie od tego, jakie jest g, dla r = 1 (czyli dla stuprocentowej rezerwy) mnożnik kreacji pieniądza jest równy 1, czyli nie ma kreacji pieniądza.

Wartości mnożnika mogą być bardzo duże, np. kiedy r = g = 0,1 to kp = 5,5, natomiast dla r = 0,006 i g = 0,03, kp = 29.

W ostatnich dekadach konsumenci mają coraz mniej gotówki w swoich portfelach, a zapłaty dokonywane są w sposób bezgotówkowy, odpowiada to sytuacji stale malejącego g. Dla granicznej wartości, kiedy g = 0 mnożnik kreacji pieniądza przyjmuje postać prostego wzoru (bardzo często używanego, ale warto mieć świadomość, że jest to przybliżenie sytuacji w obecnym systemie bankowym, kiedy nadal posługujemy się gotówką trzymaną w naszych portfelach): 

kp = 1/r 

Mnożnik kreacji pieniądza = 1/re 

gdzie: re – stopa rezerw obowiązkowych.